Wanneer je iemand waar je veel om geeft ziet worstelen met een depressie, kan dat veel losmaken bij jou. Er kunnen veel emoties aan worden geraakt waardoor het heel veel spanningen geeft bij jou, maar ook bij eventuele andere gezinsleden. Ook jij, als partner, ouder, kind, vriend(in) of ander familielid lijdt hieronder. Je wilt zo graag helpen, maar soms werkt je hulp of advies juist averechts. Vaak is er veel onbegrip en machteloosheid. Ik hoop dat je inzichten, steun en kracht kunt halen uit onderstaande tips.
TIP 1 Geef diegene ruimte
Iemand met een depressie zit gevangen in zijn of haar eigen gedachtespinsels. Vaak is het zo chaotisch dat er totaal geen plek is voor anderen. Iemand leeft in zijn eigen donkere wereld. Vaak weet iemand zelf niet eens wat ie wil. Laat hem of haar zijn gang gaan en geef letterlijk ruimte. Ruimte om te kunnen doen wat diegene wil, maar ook niet (teveel) afspreken.
Leg zeker geen verplichtingen, zoals verjaardagen of feestjes, op. Laat hem niet aan zijn lot over, maar zit niet steeds iemand op de hielen of bombardeer hem niet met vragen. Daar wordt diegene, maar ook jij knettergek van. Er is niks mis mee om voor de ander te zorgen, maar laat de controle los en probeer daar een balans in te vinden. Laat iemand gerust even op zijn of haar kamer zitten, maar laat wel weten dat je er bent door soms even te kijken hoe het met diegene gaat en eventueel te vragen of diegene iets nodig heeft.
TIP 2 Vat dingen niet persoonlijk op
Iemand met een depressie kan, op een voor jou simpele vraag, heftig reageren. Wanneer iemand heftig reageert door boos te worden, te gaan schreeuwen of misschien zelfs te gaan schelden, is het misschien moeilijk om je niet aangevallen of gekwetst te voelen. Dit kan voor hele nare gevoelens zorgen. Het kan tevens de rust in huis flink verstoren. Het kan gebeuren dat je het gevoel hebt dat je niks goed kunt zeggen of doen. Misschien raak je er zelf ook moedeloos en gefrustreerd door en ga je heftig reageren vanuit angst, gekwetstheid en verdriet. Misschien voel je je daar achteraf dan weer heel schuldig over.
Hoe moeilijk het ook is, vat het niet persoonlijk op. Diegene zit niet lekker in zijn of haar vel en wil jou geen pijn doen, maar voelt zich zo rot dat hij of zij even geen andere uitweg ziet. Vaak komt deze reactie voort uit wanhoop en voelt iemand zich daarna nog ellendiger. Dit is weerstand en pijn van diegene zelf. Juist de mensen die dichtbij staan, zijn de makkelijkste prooien om op af te reageren. Hou in je achterhoofd dat het niet persoonlijk is, al kan het wel zo voelen.
TIP 3 Vraag wat hij of zij wil
Er is niets vervelender om te merken dat anderen achter je rug om over je praten. Ook al is dit goed bedoeld, probeer contact te houden met diegene zelf. Alleen al vragen wat hij of zij nodig heeft, kan enorm helpend en ondersteunend zijn. Misschien kun je samen een kort wandelingetje maken. Misschien wil iemand juist alleen zijn. Vraag het. Diegene is depressief, niet achterlijk. Behandel iemand niet als een klein kind.
Mocht je geen duidelijk antwoord krijgen, laat diegene dan weten dat je er voor hem of haar bent, ook al gedraagt hij zich misschien onaardig, kortaf of onverschillig. Diegene voelt zich al ellendig genoeg. Probeer hierin te ondersteunen door te laten weten dat je er bent en laat het hier dan bij. Zeggen dat hij of zij maar moet laten weten als hij hulp nodig heeft werkt niet. Iemand die zich zo rot voelt, voelt zich al snel teveel. De drempel om hulp te vragen is voor iemand die zich zo voelt dubbel zo hoog.
Heb daarom geen verwachtingen. Probeer het te laten, ook al is dat moeilijk en wil je graag wat voor hem of haar doen. Blijf communiceren, ook als dit moeizaam gaat. Met het laten weten dat je er voor diegene bent help je al enorm.
TIP 4 Laat goed bedoelde adviezen of tips achterwege
In het hoofd van iemand met een depressie is het donker, zwaar en een complete chaos. Er is wanhoop, verdriet, boosheid, schuldgevoel en heel veel negativiteit. Wanneer jij ongevraagd tips gaat geven of goedbedoelde adviezen, kan iemand met een depressie zich opgejaagd, onbegrepen of boos gaan voelen waardoor de spanningen alleen maar kunnen oplopen.
Wanneer je ziet dat hij of zij dingen doet die in jouw ogen niet goed of onhandig zijn, probeer dit dan los te laten. Diegene weet zelf ook wel dat het niet goed is. Erover beginnen maakt het des te pijnlijker. Hij of zij voelt zich al niks waard en een opmerking, ook al is deze goed bedoeld, kan voor iemand met een depressie als een bevestiging voelen dat hij of zij niks waard is. Probeer daarom niks te forceren.
Dit geldt ook voor de dagelijkse dingen zoals douchen, eten en opstaan. Probeer liefdevol te blijven. Ook positieve dingen benoemen kunnen averechts werken. Ook al schijnt de zon, staat er wat ‘leuks’ op de planning of probeer je bemoedigende woorden te zeggen: “Ach, kom op, hier moet je even doorheen, er zijn ergere dingen, ook voor jou gaat de zon weer schijnen”. Dit benoemen geeft iemand het gevoel dat ie zich niet moet aanstellen, dat hij of zij zich niet zo druk moet maken, dat het allemaal wel meevalt.
Het is misschien lastig te begrijpen wanneer je het zware uitzichtloze gevoel van een depressie niet kent, maar door positieve dingen te benoemen kan diegene zich nog ellendiger voelen.
TIP 5 Wees aanwezig
Soms is het enige wat helpt er gewoon ZIJN. Naast elkaar zitten of alleen al bij elkaar in één ruimte zijn kan fijn zijn. Zo kan iemand zich toch gesteund of gezien voelen, ook al wordt er niks gezegd. Juist het niks zeggen kan heel fijn zijn. Het kan ook prettig zijn om samen te praten, samen te huilen of te knuffelen met elkaar. Dit is natuurlijk verschillend per persoon, maar ook per situatie. Soms is het juist heel fijn om even alleen te zijn, om dingen voor jezelf op een rijtje te zetten.
Het is daarom ook belangrijk om je niet mee te laten trekken in het zware, verlammende gevoel. Neem bewust wat afstand als je merkt dat je de emoties overneemt. Wanneer je merkt dat je er zelf even niet meer tegen kunt, vraag dan, indien mogelijk, aan een ander familielid of vriend(in) of hij of zij het even over wil nemen. Dat is niet erg en heel begrijpelijk. Wees daarin ook mild naar jezelf. Het heeft geen zin om jezelf een schuldgevoel aan te praten of kritisch te zijn naar jezelf. Daarmee komen we ook meteen bij het laatste punt.
TIP 6 Zorg ook goed voor jezelf
Wat heel belangrijk is, is om voor jezelf duidelijk te houden wat bij jou past. Geef je grenzen aan. Dat iemand depressief is, wil niet zeggen dat jij over je heen moet laten lopen. Voor de mensen in de omgeving kost het ook enorm veel energie en is het lastig om soms de lieve vrede te bewaren.
Mochten de spanningen te hoog oplopen, geef elkaar dan letterlijk wat ruimte. Dit kun je doen door bijvoorbeeld naar een andere kamer in huis te gaan, door een stukje te gaan wandelen of voor jezelf wat leuks te gaan doen. Neem wat afstand en tijd voor jezelf. Neem je eigen ruimte in. Besef dat het nodig is dat jij je soms bewust even uit de situatie distantieert. Dit is niet egoïstisch, maar essentieel om in je kracht te blijven. Jij kunt er pas voor een ander zijn als jij goed voor jezelf zorgt.
Probeer los te laten wat je niet veranderen kunt. Dit kan heel moeilijk zijn, maar durf erop te vertrouwen dat iemand zijn eigen keuzes maakt. Blijf wel communiceren, ondanks dat dit allicht moeizaam gaat. Vergeet daarbij ook de andere gezinsleden niet. Wanneer het niet goed gaat met iemand, is het logisch dat alle aandacht naar die persoon gaat. Daarbij is de valkuil dat de andere gezinsleden worden ´vergeten´ en je misschien denkt dat de anderen zich wel redden. Maar ook zij hebben zorg, liefde en aandacht nodig. Blijf daar alert op.
Samenvatting
- Wel doen:
Ruimte geven
Blijven communiceren
Liefdevol en rustig blijven, hoe moeilijk soms ook
Aan jezelf en andere gezins- en familieleden denken
Echt luisteren naar wat diegene te zeggen heeft
Je eigen grenzen aangeven
- Niet doen:
Ongevraagd en goedbedoelde adviezen geven
Jezelf wegcijferen
Dingen persoonlijk opvatten
Continu alles in de gaten houden
Tot slot.
Natuurlijk willen we allemaal dat het goed gaat met onze dierbaren. Als partner, vriend(in) of familielid van iemand met een depressie, kun je je dan ook heel machteloos, boos, verdrietig en angstig voelen. Al die emoties horen erbij. Misschien ben je bang dat degene waar je zoveel van houdt dingen gaat doen waar hij of zij later spijt van krijgt. Misschien heb je er geen vertrouwen in dat het nog goed komt. Je wilt graag helpen en er voor die ander zijn, maar je weet niet hoe. Ik hoop dat je dan wat hebt aan deze tips.
Zie je voor jezelf ook geen oplossing meer of merk je dat je er zelf aan onderdoor gaat, schroom dan niet om voor jezelf hulp in te schakelen. Dit kan al zijn bij een goede vriend of vriendin, waarbij je even je hart kunt luchten. Het kan ook bij een huisarts of psycholoog. Belangrijk is om jezelf serieus te nemen en te voelen wat jij nodig hebt, zodat je de kracht vindt om bij jezelf te blijven. Besef dat je het niet alleen hoeft te doen.
Elkaar helpen, er voor elkaar zijn en blijven praten kan jullie helpen om samen de depressie te overwinnen.